ตั้งรับสังคมสูงวัยระดับสมบูรณ์

เนื่องในวันที่ 21 กันยายน เป็นวันอัลไซเมอร์โลก และวันที่ 29 ตุลาคม เป็นวันหลอดเลือดสมองโลก ทั้งอัลไซเมอร์และความผิดปกติของหลอดเลือดสมอง ล้วนเป็นสาเหตุหลักของการเกิดภาวะสมองเสื่อม (ประมาณ 90 % ของผู้มีภาวะสมองเสื่อมทั้งหมด)

ประเทศไทยมีจำนวนผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อมสูงถึง 6.8 แสนคน จากประชากรรวม 66.7 ล้านคน (รายงานสถานการณ์ผู้สูงอายุไทย พ.ศ. 2564 โดยมูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาผู้สูงอายุไทย) และมีแนวโน้มเพิ่มสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง ซึ่งจำเป็นต้องมีผู้ดูแลทำหน้าที่ดูแลใกล้ชิดทั้งร่างกายและจิตใจ ดังนั้น สาขาวิชาเวชศาสตร์ผู้สูงอายุ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล จึงเปิดตัวแพลตฟอร์มแหล่งข้อมูลช่วยผู้ดูแล CaregiverThai.com พลังใจสู้สมองเสื่อม เคียงข้างให้ความรู้และพลังใจในการดูแลผู้มีภาวะสมองเสื่อม เปิดใช้งานได้ตั้งแต่วันที่ 1 พฤศจิกายนนี้เป็นต้นไป ซึ่งเป็นผลจากการศึกษาของโครงการวิจัยพัฒนาระบบการดูแลผู้มีภาวะสมองเสื่อมแบบบูรณาการตามบริบทสังคมไทย

ผศ. พญ. สิรินทร ฉันศิริกาญจน สาขาวิชาเวชศาสตร์ผู้สูงอายุ คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล กล่าวว่า “ผู้มีภาวะสมองเสื่อมเพียง 1 คนส่งผลกระทบอย่างมากต่อการใช้ชีวิตของสมาชิกที่เหลือในครอบครัวด้วย ในปัจจุบัน แม้ภาวะสมองเสื่อมจากโรคอัลไซเมอร์จะป้องกันไม่ได้ แต่ภาวะสมองเสื่อมที่เกิดจากความเสื่อมของหลอดเลือดสมองร่วมกับโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง (NCD: ความดันโลหิตสูง เบาหวาน ไขมันในเลือดสูง การสูบบุหรี่ และภาวะอ้วนลงพุง) สามารถป้องกันและชะลอได้โดยการควบคุมปัจจัยเสี่ยง (NCD) ให้ดี เมื่อมีอาการสมองเสื่อมแล้วผู้ป่วยส่วนใหญ่ไม่สามารถรักษาให้หายกลับไปเป็นปกติได้ อาการสมองเสื่อมและชีวิตของผู้ป่วยขึ้นอยู่กับการดูแล ความเข้าใจ และทัศนคติของผู้ดูแลและครอบครัว”

ผศ. พญ. สิรินทร กล่าวถึงที่มาของเว็บไซต์ CaregiverThai.com ว่า “แรงบันดาลใจเกิดจากการที่ได้เห็นความรัก ความเพียรพยายามและความปรารถนาดีของผู้ดูแลซึ่งเป็นครอบครัวของผู้มีภาวะสมองเสื่อม ที่ต้อง "ปรับใจ" (เพราะผู้มีภาวะสมองเสื่อมมักจะมีปัญหาอารมณ์และพฤติกรรมที่เปลี่ยนไปแบบไม่คาดคิด) "ปรับตัว" (เพราะผู้มีภาวะสมองเสื่อมจะบกพร่องในการดำเนินชีวิตของตนเอง) และต้องการคำแนะนำให้ผู้ดูแลสามารถจัดการการดูแลผู้มีภาวะสมองเสื่อมได้อย่างมีคุณภาพ

เว็บไซต์ CaregiverThai.com เป็นผลจากการศึกษาของโครงการวิจัยพัฒนาระบบการดูแลผู้มีภาวะสมองเสื่อมแบบบูรณาการตามบริบทสังคมไทย ซึ่งพบว่าผู้ดูแลที่มีคุณภาพเป็นหัวใจที่ช่วยชะลออาการสมองเสื่อมและทำให้ผู้มีภาวะสมองเสื่อมมีคุณภาพชีวิตที่ดี คณะทำงานจึงได้ออกแบบและรวบรวมข้อมูลพื้นฐานจำเป็นมาสร้างเป็นแพลตฟอร์มในรูปแบบเว็บไซต์ caregiverthai.com พลังใจสู้สมองเสื่อม โดยมีวัตถุประสงค์ดังนี้

1. “ดูแลหัวใจเธอไปด้วยกัน” เสริมพลังใจให้ผู้ดูแล แบ่งปันประสบการณ์ แสวงหาความช่วยเหลือจากเครือข่ายผู้ดูแล ดูแลกาย-ใจของตนเองระหว่างการดูแล เพื่อเพิ่มคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นของผู้มีภาวะสมองเสื่อมและผู้ดูแลไปพร้อม ๆ กัน

2. เป็นแหล่งข้อมูล โดยรวบรวมหัวข้อที่จำเป็นสำหรับผู้ดูแล ข้อมูลสุขภาพ คำแนะนำอุปกรณ์และการใช้ สิทธิสวัสดิการจากรัฐ แหล่งความช่วยเหลือ ปฎิทินการอบรมและกิจกรรมที่เป็นประโยชน์ทั่วประเทศ

นับตั้งแต่วันที่ 1 พฤศจิกายนนี้เป็นต้นไป เว็บไซต์ CaregiverThai.com พลังใจสู้สมองเสื่อมพร้อมเปิดให้บริการเคียงข้างให้ความรู้และพลังใจในการดูแลผู้มีภาวะสมองเสื่อม สามารถหาคำตอบเรื่องภาวะสมองเสื่อมและการดูแล ประกอบด้วยเนื้อหาหลัก 8 หัวข้อ ดังนี้

1. เข้าใจภาวะสมองเสื่อม
2. มุมผู้ดูแล
3. รอบรู้เรื่องการดูแล
4. อุปกรณ์ดูแลผู้มีภาวะสมองเสื่อม
5. กฎหมาย/สิทธิ/สวัสดิการ
6. แบบนี้ต้องรีบหาหมอ
7. เอกสารสำหรับดาวน์โหลดเพื่อใช้งาน อาทิ เช็คลิสต์เตรียมรับผู้ป่วยกลับบ้าน, ตารางยา, ตารางบันทึกความดัน-ชีพจร, ฯลฯ
8. Caregiver Connect เพื่อช่วยประสานความช่วยเหลือแก่ผู้ดูแลที่ประสบปัญหาได้ เสมือนเป็นเพื่อนคู่คิด ให้ความรู้ คำแนะนำและสร้างพลังใจให้ผู้ดูแล ผ่านเว็บไซต์ที่เข้าถึงได้ทุกเวลา

บทส่งท้าย

สถานการณ์เมื่อประเทศไทยก้าวสู่ "สังคมสูงอายุอย่างสมบูรณ์"

จากรายงานสถานการณ์ผู้สูงอายุไทย พ.ศ. 2564 โดยมูลนิธิสถาบันวิจัยและพัฒนาผู้สูงอายุไทย กล่าวถึงประชากรสูงอายุในประเทศไทย ดังนี้
“ในปี 2564 ประเทศไทยมีประชากรรวม 66.7 ล้านคน ประชากรสูงอายุของประเทศไทยได้เพิ่มจำนวนขึ้นอย่างเร็วมาก เมื่อ 50 ปีก่อน ประเทศไทยมีผู้สูงอายุไม่ถึง 2 ล้านคน แต่ในปี 2564 จำนวนผู้สูงอายุเพิ่มเป็น 12.5 ล้านคน หรือคิดเป็นร้อยละ 19 ของประชากรทั้งหมด”
สถานะสุขภาพของผู้สูงอายุจากสถิติที่อยู่ในระบบพบว่า ปี พ.ศ. 2564 ที่ผ่านมา

ประเทศไทยมีจำนวนผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อม 6.8 แสนคน

เป็นผู้ชาย 2.0 แสนคน ผู้หญิง 4.8 แสนคน และยังไม่นับรวมกับจำนวนผู้มีภาวะสมองเสื่อมที่อายุไม่ถึงเกณฑ์เป็นผู้สูงอายุ เมื่อเทียบกับตัวเลขจากกรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข ผู้ดูแลผู้สูงอายุที่เป็นสวัสดิการของรัฐประเภทผู้ดูแลผู้สูงอายุ (caregiver) ในปี 2564 มีเพียง 94,968 คน ในปัจจุบันการดูแลผู้มีภาวะสมองเสื่อมส่วนใหญ่เป็นการดูแลโดยคนในครอบครัว การเสริมพลังให้ผู้ดูแลกลุ่มนี้จึงเป็นจุดเปลี่ยนที่สำคัญของการดูแลผู้มีภาวะสมองเสื่อมในสังคมไทยอย่างมีประสิทธิผล

การสร้างชุมชนที่เป็นมิตรต่อผู้มีภาวะสมองเสื่อม (Dementia Friendly Community)ในยุคสังคมสูงวัยระดับสมบูรณ์อาจเกิดวิกฤติด้านเศรษฐกิจ สังคมและวัฒนธรรมจากจำนวนผู้มีภาวะสมองเสื่อมที่เพิ่มสูงขึ้น ทำให้การดูแลด้วยครอบครัวหรือสถานดูแลไม่สามารถครอบคลุมได้อีกต่อไป สิ่งที่จะช่วยให้สังคมไทยดำเนินไปได้ตามวัฒนธรรมของเรา คือ การสร้างชุมชนที่มีความเข้าใจ ให้การยอมรับและร่วมดูแลผู้มีภาวะสมองเสื่อมให้ดำเนินชีวิตอยู่ในพื้นที่ชุมชนที่คุ้นชินได้นานที่สุดอย่างมีความสุข มีคุณภาพชีวิต และมีความปลอดภัยมากขึ้น โดยบูรณาการหน่วยงานทุกภาคส่วนและภาคประชาชนเพื่อพัฒนาเครือข่ายชุมชนที่เป็นมิตรต่อผู้มีภาวะสมองเสื่อมให้เกิดขึ้นทั่วประเทศ