แบบประเมินความสามารถในการดูแลกิจวัตรประจำวัน
เพื่อให้รู้ว่าคน ๆ หนึ่งคนมีปัญหาการใช้ชีวิตประจำวันหรือไม่ เราสามารถใช้เครื่องมือประเมินความสามารถในการใช้ชีวิตประจำวัน เรียกว่า แบบประเมินผู้สูงอายุตามกลุ่มศักยภาพ ตามความสามารถในการประกอบกิจวัตรประจำวัน (Barthel Activities of Daily Living : ADL)
Basic ADL : กิจวัตรขั้นพื้นฐาน เพื่อสามารถดำรงชีวิตอยู่ได้โดยไม่ต้องพึ่งพาผู้อื่น
คำถามทั้งหมดมี 10 ข้อ ให้คะแนนในแต่ละข้อ จากนั้นรวมคะแนนแล้วอ่านการแปลผล
1. รับประทานอาหารเมื่อเตรียมสำหรับไว้ให้เรียบร้อยต่อหน้า
0 ไม่สามารถตักอาหารเข้าปากได้ ต้องมีคนป้อนให้
1 ตักอาหารเองได้ แต่ต้องมีคนช่วย เช่น ช่วยใช้ช้อนตักเตรียมไว้ให้หรือตัดเป็นชิ้นเล็กๆ ไว้ล่วงหน้า
2 ตักอาหารและช่วยตัวเองได้เป็นปกติ
2. ล้างหน้า หวีผม แปรงฟัน โกนหนวด ในระยะเวลา 24 – 48 ชั่วโมงที่ผ่านมา
0 ต้องการความช่วยเหลือ
1 ทำเองได้ (รวมทั้งที่ทำได้เอง ถ้าเตรียมอุปกรณ์ไว้ให้)
3. ลุกนั่งจากที่นอน หรือจากเตียงไปยังเก้าอี้
0 ไม่สามารถนั่งได้ (นั่งแล้วจะล้มเสมอ) หรือต้องใช้คนสองคนช่วยกันยกขึ้น
1 ต้องการความช่วยเหลืออย่างมากจึงจะนั่งได้ เช่น ต้องใช้คนที่แข็งแรงหรือมีทักษะ 1 คน หรือใช้คนทั่วไป 2 คนพยุงหรือดันขึ้นมาจึงจะนั่งอยู่ได้
2 ต้องการความช่วยเหลือบ้าง เช่น บอกให้ทำตาม หรือช่วยพยุงเล็กน้อย หรือต้องมีคนดูแลเพื่อความปลอดภัย
3 ทำได้เอง
4. ใช้ห้องน้ำ
0 ช่วยตัวเองไม่ได้
1 ทำเองได้บ้าง (อย่างน้อยทำความสะอาดตัวเองได้หลังจากเสร็จธุระ) แต่ต้องการความช่วยเหลือในบางสิ่ง
2 ช่วยตัวเองได้ดี (ขึ้นนั่งและลงจากโถส้วมเองได้ ทำความสะอาดได้เรียบร้อยหลังจากเสร็จธุระ ถอดใส่เสื้อผ้าได้เรียบร้อย)
5. การเคลื่อนที่ภายในห้องหรือบ้าน
0 เคลื่อนที่ไปไหนไม่ได้
1 ต้องใช้รถเข็นช่วยตัวเองให้เคลื่อนที่ได้เอง (ไม่ต้องมีคนเข็นให้) และจะต้องเข้าออกมุมห้องหรือประตูได้
2 เดินหรือเคลื่อนที่โดยมีคนช่วย เช่น พยุง หรือบอกให้ทำตาม หรือต้องให้ความสนใจดูแลเพื่อความปลอดภัย
3 เดินหรือเคลื่อนที่ได้เอง
6. การสวมใส่เสื้อผ้า
0 ต้องมีคนสวมใส่ให้ ช่วยตัวเองแทบไม่ได้หรือได้น้อย
1 ช่วยตัวเองได้ประมาณร้อยละ 50 ที่เหลือต้องมีคนช่วย
2 ช่วยตัวเองได้ดี (รวมทั้งการติดกระดุม รูดซิป ผูกเชือกรองเท้า ฯลฯ)
7. การขึ้นลงบันได 1 ชั้น
0 ไม่สามารถทำได้
1 ต้องการคนช่วย
2 ขึ้นลงได้เอง (ถ้าต้องใช้เครื่องช่วยเดิน เช่น walker จะต้องเอาขึ้นลงได้ด้วย)
8. การอาบน้ำ
0 ต้องมีคนช่วยหรือทำให้
1 อาบน้ำเองได้
9. การกลั้นการถ่ายอุจจาระในระยะ 1 สัปดาห์ที่ผ่านมา
0 กลั้นไม่ได้ หรือต้องการการสวนอุจจาระอยู่เสมอ
1 กลั้นไม่ได้บางครั้ง (เป็นน้อยกว่า 1 ครั้งต่อสัปดาห์)
2 กลั้นได้เป็นปกติ
10. การกลั้นปัสสาวะในระยะ 1 สัปดาห์ที่ผ่านมา
0 กลั้นไม่ได้ หรือใส่สายสวนปัสสาวะแต่ไม่สามารถดูแลเองได้
1 กลั้นไม่ได้บางครั้ง (เป็นน้อยกว่าวันละ 1 ครั้ง)
2 กลั้นได้เป็นปกติ
คำถามทั้งหมดมี 10 ข้อ ให้คะแนนในแต่ละข้อ จากนั้นรวมคะแนนแล้วอ่านการแปลผล
1. รับประทานอาหารเมื่อเตรียมสำหรับไว้ให้เรียบร้อยต่อหน้า
0 ไม่สามารถตักอาหารเข้าปากได้ ต้องมีคนป้อนให้
1 ตักอาหารเองได้ แต่ต้องมีคนช่วย เช่น ช่วยใช้ช้อนตักเตรียมไว้ให้หรือตัดเป็นชิ้นเล็กๆ ไว้ล่วงหน้า
2 ตักอาหารและช่วยตัวเองได้เป็นปกติ
2. ล้างหน้า หวีผม แปรงฟัน โกนหนวด ในระยะเวลา 24 – 48 ชั่วโมงที่ผ่านมา
0 ต้องการความช่วยเหลือ
1 ทำเองได้ (รวมทั้งที่ทำได้เอง ถ้าเตรียมอุปกรณ์ไว้ให้)
3. ลุกนั่งจากที่นอน หรือจากเตียงไปยังเก้าอี้
0 ไม่สามารถนั่งได้ (นั่งแล้วจะล้มเสมอ) หรือต้องใช้คนสองคนช่วยกันยกขึ้น
1 ต้องการความช่วยเหลืออย่างมากจึงจะนั่งได้ เช่น ต้องใช้คนที่แข็งแรงหรือมีทักษะ 1 คน หรือใช้คนทั่วไป 2 คนพยุงหรือดันขึ้นมาจึงจะนั่งอยู่ได้
2 ต้องการความช่วยเหลือบ้าง เช่น บอกให้ทำตาม หรือช่วยพยุงเล็กน้อย หรือต้องมีคนดูแลเพื่อความปลอดภัย
3 ทำได้เอง
4. ใช้ห้องน้ำ
0 ช่วยตัวเองไม่ได้
1 ทำเองได้บ้าง (อย่างน้อยทำความสะอาดตัวเองได้หลังจากเสร็จธุระ) แต่ต้องการความช่วยเหลือในบางสิ่ง
2 ช่วยตัวเองได้ดี (ขึ้นนั่งและลงจากโถส้วมเองได้ ทำความสะอาดได้เรียบร้อยหลังจากเสร็จธุระ ถอดใส่เสื้อผ้าได้เรียบร้อย)
5. การเคลื่อนที่ภายในห้องหรือบ้าน
0 เคลื่อนที่ไปไหนไม่ได้
1 ต้องใช้รถเข็นช่วยตัวเองให้เคลื่อนที่ได้เอง (ไม่ต้องมีคนเข็นให้) และจะต้องเข้าออกมุมห้องหรือประตูได้
2 เดินหรือเคลื่อนที่โดยมีคนช่วย เช่น พยุง หรือบอกให้ทำตาม หรือต้องให้ความสนใจดูแลเพื่อความปลอดภัย
3 เดินหรือเคลื่อนที่ได้เอง
6. การสวมใส่เสื้อผ้า
0 ต้องมีคนสวมใส่ให้ ช่วยตัวเองแทบไม่ได้หรือได้น้อย
1 ช่วยตัวเองได้ประมาณร้อยละ 50 ที่เหลือต้องมีคนช่วย
2 ช่วยตัวเองได้ดี (รวมทั้งการติดกระดุม รูดซิป ผูกเชือกรองเท้า ฯลฯ)
7. การขึ้นลงบันได 1 ชั้น
0 ไม่สามารถทำได้
1 ต้องการคนช่วย
2 ขึ้นลงได้เอง (ถ้าต้องใช้เครื่องช่วยเดิน เช่น walker จะต้องเอาขึ้นลงได้ด้วย)
8. การอาบน้ำ
0 ต้องมีคนช่วยหรือทำให้
1 อาบน้ำเองได้
9. การกลั้นการถ่ายอุจจาระในระยะ 1 สัปดาห์ที่ผ่านมา
0 กลั้นไม่ได้ หรือต้องการการสวนอุจจาระอยู่เสมอ
1 กลั้นไม่ได้บางครั้ง (เป็นน้อยกว่า 1 ครั้งต่อสัปดาห์)
2 กลั้นได้เป็นปกติ
10. การกลั้นปัสสาวะในระยะ 1 สัปดาห์ที่ผ่านมา
0 กลั้นไม่ได้ หรือใส่สายสวนปัสสาวะแต่ไม่สามารถดูแลเองได้
1 กลั้นไม่ได้บางครั้ง (เป็นน้อยกว่าวันละ 1 ครั้ง)
2 กลั้นได้เป็นปกติ
การแปลผล คะแนนรวม กิจวัตรขั้นพื้นฐาน เต็ม 20 คะแนน
เรียบเรียงจาก หนังสือ รู้-เฒ่า-ทัน-สุข
ผู้เขียน : ผศ.พญ.ภาพันธ์ ไทยพิสุทธิกุล
ภาควิชาจิตเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี
ผู้เขียน : ผศ.พญ.ภาพันธ์ ไทยพิสุทธิกุล
ภาควิชาจิตเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี
บทความที่เกี่ยวข้อง
ใจพร้อม
โรคสมองเสื่อมกับปัญหาพฤติกรรมอารมณ์และจิตใจ
ผู้มีภาวะสมองเสื่อมอาจมีปัญหาพฤติกรรมและอารมณ์ เช่น วิตกกังวล ประสาทหลอนควบคุมอารมณ์ไม่ได้ ก้าวร้าว ...
สภาพแวดล้อมที่เหมาะสม
เตรียมปรับสภาพแวดล้อมก่อนถึงวัยสูงอายุ
“บ้าน” ไม่ใช่แค่ที่นอนแล้วตื่นมาออกไปทำงาน สำหรับหลาย ๆ คน บ้านคือชีวิต ...
