รักนะตัวเอง

รักนะตัวเอง
การดูแลผู้ป่วยสมองเสื่อมเป็นงานหนักและเหน็ดเหนื่อย ผู้ดูแลมักจะทุ่มเททั้งความรักความเอาใจใส่และให้เวลาแทบทั้งหมดไปกับผู้ป่วย ในแต่ละวันต้องใช้ทั้งพลังงานและพลังใจสูง ทำผู้ดูแลหมดแรงอ่อนล้าจนไม่มีเวลาส่วนตัวหรือแม้แต่เวลาพักผ่อน
ผู้ดูแลรับบทหนักเสมอ

ภารกิจประจำวัน ความรับผิดชอบทั้งเรื่องเล็กเรื่องใหญ่ อารมณ์ขุ่นมัวจากความปั่นป่วนของผู้ป่วย จากการที่ดูแลได้ไม่ดีพอตามที่ตั้งใจไว้ จึงเกิดความเครียด ความเหนื่อยล้าสะสม จะดูแลหรือรักตัวเองอย่างไรก็หมดพลังเสียแล้ว 
ผู้ดูแลเองต้องการการดูแลเอาใจใส่เช่นกัน ถึงแม้หลายท่านรู้สึกว่าแทบจะเป็นไปไม่ได้ก็ตาม
แต่…ผู้ดูแลคือคนสำคัญ 

ด้วยสถานการณ์บังคับ ทำให้ผู้ดูแลต้องให้ความสนใจกับผู้ป่วยเป็นอันดับแรก จึงลืมไปว่าตัวผู้ดูแลเองก็ต้องการความเอาใจใส่เช่นกัน หากร่างกายอ่อนล้า สุขภาพอ่อนแอ สุขภาพจิตย่ำแย่ แน่นอนว่าจะส่งผลต่อคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้  
ความจริงแล้วการให้เวลาตัวเองแม้เพียงเล็กน้อย ได้หันกลับมาเอาใจใส่สุขภาพกายให้แข็งแรง สุขภาพใจเข้มแข็ง ก็จะช่วยให้ดูแลผู้ป่วยสมองเสื่อมของเราได้ดีที่สุดตามความตั้งใจของผู้ดูแล
ดูแลตัวเองไม่ใช่การเห็นแก่ตัว

ผู้ดูแลหลายท่านไม่มีเวลาเอาใจใส่ตัวเอง ในขณะเดียวกันก็มักรู้สึกผิดหรือคิดว่าเป็นการเห็นแก่ตัว ถ้าหากแบ่งเวลาพักกายพักใจทำกิจกรรมที่ชอบบ้าง
การให้ตัวเองได้พักจะเป็นการฟื้นฟูทั้งกายใจของผู้ดูแล 
ใส่เวลาพักลงในตารางการดูแลด้วย 

โดยทั่วไปแล้วเรามักจะดูแลผู้ป่วยไปในแต่ละวันโดยไม่ได้วางตารางอย่างชัดเจน ซึ่งเป็นเรื่องปกติ 
ผู้ดูแลหลายท่านทำตารางเวลาขึ้นมาเพื่อดูแลผู้ป่วยอย่างเป็นระบบ ทำเป็นกิจวัตรประจำวันซ้ำๆ ประโยชน์ที่ได้รับก็คือช่วยให้การจัดการง่ายขึ้น ผู้ป่วยเองคุ้นเคยกับกิจวัตรต่าง ๆ จะเกิดขึ้นในเวลาไหนอย่างไร เมื่อเกิดความเคยชินก็ช่วยลดการต่อต้านลงไปได้
คราวนี้มาลองใส่เวลาพักสำหรับผู้ดูแลเป็นส่วนหนึ่งในตารางดูแลผู้ป่วยบ้าง
อาจจะวันละ 5-10 นาที บางวันอาจจัดเวลาให้มากกว่านั้น เพื่อคลายความเครียดความเหนื่อยล้า 
ถึงแม้จะทำไม่ได้ตามตามที่ตั้งใจไว้ อย่าเอาจริงเอาจังกับตาราง จะได้ไม่เพิ่มความเครียด ให้ตารางมีหน้าที่ช่วยเตือนให้ผู้ดูแลดูแลตัวเองและรับรู้ว่าได้มีเวลาเป็นอิสระบ้าง 
ทำอย่างไรให้ได้พักเต็ม ๆ  บ้าง 

การได้พักยาวอย่างเต็มที่อย่างใจต้องการมักจะเป็นไปไม่ได้ เมื่อไม่ได้สักทีจึงรู้สึกหมดพลัง การวางแผนดี ๆ อาจช่วยได้ เช่น กำหนดช่วงเวลาที่ยืดหยุ่นได้ เตรียมการต่าง ๆ ให้พร้อมสำหรับหาคนมาดูแลแทน 
ปรึกษาหรือขอความช่วยเหลือจากคนในครอบครัว กลุ่มสนับสนุนผู้ดูแล หรือจ้างผู้ดูแลมืออาชีพมาช่วยเป็นครั้งคราว 
5 นาทีดีต่อใจ

ถ้ายังหาโอกาสพักเต็ม ๆ ไม่ได้ล่ะ จะทำอย่างไรดี ในเมื่อภารกิจแต่ละวันกินเวลามากอยู่แล้ว ผู้ดูแลคงไม่อยากเพิ่มภาระการดูแลตัวเองด้วยการต้องลุกขึ้นมาทำอะไรใหญ่โตอีก 
การให้เวลา 5-10 นาทีแทรกเป็นช่วงสั้น ๆ มีค่ามากกว่าที่คิด ช่วยให้ได้พักได้ผ่อนคลาย สลายความตึงเครียดความอ่อนล้าได้ 

5 นาทีทำอะไรได้บ้าง
1. นั่งพักหายใจเข้าออกช้า ๆ ลึก ๆ ผ่อนคลาย หรือทำสมาธิ ช่วยให้อารมณ์สงบลงง่ายเมื่อรู้สึกเครียดหรืออารมณ์ไม่ดี 
2. ล้างหน้า หรืออาบน้ำแบบเร็ว ๆ จะช่วยให้สดชื่นได้ทันที
3. ยืดเส้นสาย ออกกำลังแขน ขา หลัง เอว ฯลฯ เป็นส่วน ๆ ทำทีละส่วน นึกได้ก็บริหาร 1 เซ็ท จะเป็นการช่วยผ่อนคลายกล้ามเนื้อที่ยึดตึงอยู่และสร้างความแข็งแรงให้กล้ามเนื้อ และยังช่วยเพิ่มการหลั่งฮอร์โมนความสุข
4. จิบเครื่องดื่ม รับประทานผลไม้ ขนมที่ชอบ 
อาหารหลายชนิดช่วยคลายเครียดได้ เช่น ปลา ไข่ ส้มและผลไม้รสเปรี้ยว กล้วย ผักโขม เมล็ดฟักทอง ถั่วเมล็ดแห้ง นม โยเกิร์ตธรรมชาติ กิมจิ ดาร์กช็อกโกแลต ฯลฯ ทั้งนี้ควรรับประทานอาหารให้ครบทั้ง 5 หมู่และดื่มน้ำให้พอเพียง 
5. ฟังเพลงที่ชอบ ร้องเพลง เต้นตามจังหวะเพลง ฟังเรื่องเล่าสนุกสนาน เพลิดเพลิน  
6. ดูคลิปสั้น ๆ ที่ชอบ ดูแล้วผ่อนคลาย เช่น คลิปสัตว์น่ารัก คลิปตลก เรื่องราวแปลกใหม่  
7. ดูหรือฟังคลิปที่ได้ประโยชน์หรือได้ฝึกสิ่งที่ชอบ เช่น คลิปสุขภาพ เรียนภาษาค่อย ๆ สะสมคำศัพท์ ทำงานศิลปะ  คลิปทำอาหาร-เครื่องดื่ม  แต่งหน้า เคล็ดลับต่าง ๆ ฯลฯ
8. อ่านหนังสือ
9. ทำงานศิลปะง่าย ๆ วาดภาพ ระบายสี เย็บปักถักร้อย พับหรือตัดกระดาษ ปั้นดิน
10. นวดตัวเอง 
11. ใช้กลิ่นหอมเพื่อให้สดชื่น เช่น ดมดอกไม้ ทาครีมบำรุงผิว ใช้น้ำหอม หรือน้ำมันหอมระเหยกลิ่นที่ชอบ  
12. ดูแลต้นไม้ เช่น ผักสวนครัวที่ปลูกไว้ เติมปุ๋ย เด็ดใบเหลืองทิ้ง จัดการแมลง  
13. เดินเล่นในบ้านหรือนอกบ้าน 
14. คุยกับเพื่อน   
15. เล่นกับสัตว์เลี้ยง

ถ้าลองฝึกผ่อนคลายในระยะเวลาสั้น ๆ ได้แล้วผู้ดูแลอย่าลืมชื่นชมกับความสำเร็จนี้ แนะนำให้ใช้วิธีค่อยเป็นค่อยไปในการเพิ่มเวลาพักให้ตัวเอง  ขั้นต่อไปจะช่วยให้ปรับเพิ่มเวลาได้ง่าย มีเวลาพักผ่อนคลายร่างกายและจิตใจเพิ่มขึ้นนั่นเอง   
พูดซ้ำถามซ้ำทำเครียดทั้งวัน
หลายบ้านอาจเจอปัญหาคล้ายกันนั่นก็คือ ผู้สูงอายุพูดเรื่องเดิมซ้ำ ๆ ...
เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับสมองเสื่อม
ภาวะสมองเสื่อม หมายถึง ภาวะที่ความสามารถของสมองเปลี่ยนแปลงไปจากเดิม ที่สามารถทำการงานต่าง ๆ ...
บทความอื่นที่น่าสนใจ
รถเข็นวีลแชร์
รถเข็นวีลแชร์เป็นอุปกรณ์ช่วยผู้ที่มีปัญหาในการเคลื่อนไหว ...
อุปกรณ์การดูแลแผลกดทับ
การดูแลแผลกดทับ ใช้อุปกรณ์ที่ต่างกันตามระดับแผลกดทับ ...
ประเด็นที่ต้องระวังในเรื่องการขับรถ
หลีกเลี่ยงอย่าเสี่ยงขับรถ ผู้ที่มีภาวะสมองเสื่อมอาจเกิดอาการหลงลืม ...
เตรียมปรับสภาพแวดล้อมก่อนถึงวัยสูงอายุ
“บ้าน” ไม่ใช่แค่ที่นอนแล้วตื่นมาออกไปทำงาน สำหรับหลาย ๆ คน ...
Caregiver Connect
 
© Geriatrics Medicine, Faculty of Medicine Ramathibodi Hospital, Mahidol University. All Rights Reserved.