ผู้ป่วยสมองเสื่อมไม่ยอมกินยา

อีกหนึ่งปัญหาที่พบได้ในการดูแลผู้ป่วยสมองเสื่อมนั่นก็คือผู้ป่วยไม่ยอมกินยา จนบางครั้งทำให้ “ผู้ดูแลอยากจะกรี๊ด”
ทำไมผู้ป่วยไม่ยอมกินยา

การดูแลผู้ป่วยสมองเสื่อมมาระยะหนึ่งร่วมกับการเรียนรู้เกี่ยวกับตัวโรค ทำให้ผู้ดูแลเข้าใจถึงต้นเหตุที่แท้จริงของพฤติกรรมการต่อต้าน ไม่ยอมกินยา นั่นก็คือภาวะสมองเสื่อม ส่งผลต่อความคิดและการรับรู้ที่ผิดเพี้ยนไปจากปกติ ไม่ได้เกิดจากความ “ดื้อ” หรือ “ตั้งใจต่อต้าน”  

หากลองสังเกตจากตัวผู้ป่วยอาจพบสาเหตุการไม่ยอมกินยา เช่น 

- มีปัญหาการรับรส หรือยามีรสขม
- กลืนไม่เป็น กลืนลำบาก
- กินแล้วมีอาการคลื่นไส้ 
- ลืม สับสน หรือจำไม่ได้ว่ายานั้นกินเวลาไหนอย่างไร 
- ระแวงว่ายาไม่ใช่ของมีประโยชน์ หรืออาจมีพิษ
- บรรยากาศเคร่งเครียด อึดอัด 
- ต้องการเป็นตัวของตัวเอง ไม่อยากทำตามคำสั่งใคร

เคล็ดลับช่วยผู้ป่วยกินยาง่าย 

1. แก้ปัญหายารสขม : ปรับให้อยู่ในรูปแบบอื่น เช่น น้ำเชื่อม ผสมขนม ผลไม้ 
*ควรปรึกษาแพทย์หากผู้ป่วยมีโรคประจำตัวหรือเสี่ยงต่อบางโรคอย่างเช่น เบาหวาน 

2. ลดปัญหาการกลืน :  ปรับรูปแบบของยา เช่น เปลี่ยนเป็นยาน้ำ ยาที่เคี้ยวได้ แผ่นแปะ หรือปรับยาเม็ดให้กลืนง่าย  เช่น ผสมกับกล้วย โยเกิร์ต เยลลี่ พุดดิ้ง คำเล็ก ๆ ผสมน้ำ หรือน้ำหวาน 
*ควรปรึกษาแพทย์ก่อนว่ายานั้นสามารถปรับเป็นการให้ในรูปแบบอื่น หรือยาเม็ดนั้นใช้บดหรือผสมน้ำได้หรือไม่  ไม่แนะนำให้บดโรยข้าวทั้งจาน 
 
3. ทำเป็นกิจวัตรประจำวัน : เพื่อให้ผู้ป่วยคุ้นเคยกับการกินยาในเวลาเดิม ๆ พร้อมกิจวัตรเดิมเป็นประจำ 

4. ทำให้เป็นเรื่องปกติ : การต่อต้านที่เกิดจากความหวาดระแวงหรือรู้สึกถูกบังคับ ผู้ดูแลอาจชวนผู้ป่วยกินยาไปพร้อมกัน ช่วยให้ผู้ป่วยรู้สึกเป็นเรื่องธรรมดา ไม่มีอันตราย และมีเพื่อนทำกิจกรรมเดียวกัน   

5. สร้างบรรยากาศดี ๆ : ลดความเคร่งเครียด ช่วยให้ผู้ป่วยสบายใจ ลดเสียงดัง  ใช้คำชม   อาจชวนกินยาก่อนให้ขนม เครื่องดื่มที่ชอบ หรือกิจกรรมโปรด เช่น เล่นเกม ดูโทรทัศน์ ไปเดินเล่น ทำงานศิลปะ ร้องเพลง เป็นต้น

6. พักก่อนชั่วคราว : อาจให้เวลาผู้ป่วยทำกิจกรรมอื่น หรือลืมการกินยาไปก่อน แล้วค่อยกลับมาให้กินยาอีกครั้ง  

7. ให้ผู้ป่วยได้เลือก  : ผู้ป่วยไม่รู้สึกถูกบังคับ เช่น หากล่องยาสีต่างกันให้เลือกว่าจะกินยาจากกล่องสีไหน เลือกแก้วน้ำ เลือกกินก่อนหรือหลังกินขนม โดยผู้ดูแลกำหนดให้มีตัวเลือกไม่มากเกินไป

8. เช็คยาสักนิด : ผู้ป่วยบางรายอาจต้องกินยาหลายเม็ด ทำให้เบื่อหน่ายรำคาญ ยาบางชนิดก็มีผลข้างเคียงทำให้คลื่นไส้ เวียนศีรษะ ไม่สบายตัว อาจปรึกษาแพทย์เพื่อปรับเปลี่ยนการให้ยา

ควรเลี่ยง 

1. การบังคับ อาจทำให้ผู้ป่วยเครียด กลัว หรือหวาดระแวง
2. ทะเลาะกับผู้ป่วย อธิบายเหตุผลมากเกินไป หรือพยายามโน้มน้าวนานเกินไป 
3. แอบใส่ยาในอาหาร หากผู้ป่วยทราบหรือรับรู้รสรสชาติของยา อาจจะเกิดความระแวง ไม่ยอมกินอาหาร